Ο άνθρωπος για την επίτευξη της ευτυχίας πολεμά, μοχθεί, πουλά. Το κάθε τι που πράττει αποσκοπεί στην απόκτηση της. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η ευτυχία είναι το απόλυτο κίνητρο του ανθρώπου. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που κατανοούν τι πρέπει να κάνουν ή να μην κάνουν για να φθάσουν σε αυτήν.
Η διαδεδομένη αντίληψη ότι η ευτυχία βασίζεται στην απόχτηση πραγμάτων που μας λείπουν είναι λανθασμένη. Το μόνο που επιτυγχάνεται με αυτό τον τρόπο είναι η μετατόπιση της ευτυχίας στο μετά. Ο άνθρωπος πείθει τον εαυτό του ότι η ζωή του θα είναι καλύτερη όταν αργότερα θα μπορέσει να αποκτήσει το καινούριο αμάξι, εξοχικό ή σκάφος που πάντα ήθελε. Κι όμως ολοκλήρωση δεν βρίσκει πουθενά. Όσο περισσότερα συσσωρεύει τόσο μέσα του αδειάζει. Τα έχει όλα, μα πάθος για τίποτα. Είναι ελεύθερος μόνο στα χαρτιά. Είναι σκλάβος των αναγκών του. Μια ζωή θυσιασμένη για να φτιάξει το χρυσό κλουβί του. Όταν αποχτά αυτά που θέτει ως στόχο τότε αυτός θέλει περισσότερα.
Ο Richard Easterlin, οικονομολόγος στο επάγγελμα, έκανε την εξής έρευνα. Έβαλε νεαρούς Αμερικάνους να φτιάξουν μια λίστα με το τι θέλουν από τη ζωή τους για να τους κάνει ευτυχισμένους. Μετά από 16 χρόνια τα ίδια άτομα έπρεπε να ξαναγράψουν μια αντίστοιχη λίστα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι παρόλο που είχαν καταφέρει να πετύχουν τα περισσότερα πράγματα της πρώτης λίστας, η δεύτερη λίστα ήταν και πάλι γεμάτη και το κενό από την πραγματικότητα μέχρι την αληθινή ευτυχία ήταν σταθερό. Μέχρι και οι μεγάλοι νικητές ενός τυχερού παιχνιδιού μετά από λίγο καιρό προσαρμόζονται στη νέα κατάσταση και τα επίπεδα ευτυχίας τους ξανάρχονται στα προηγούμενα μεγέθη.
Αν δεν αλλάξουμε το ανήσυχο και ανικανοποίητο πνεύμα μας, η αχαλίνωτη αναζήτηση της ευτυχίας θα είναι μάταιη. Η απληστία του ανθρώπου δεν τον αφήνει να είναι ευγνώμων για τα απλά πράγματα της ζωής. Αυτά τα θεωρεί δεδομένα. Λίγοι άνθρωποι εξακολουθούν να επιθυμούν αυτά που ήδη έχουν.
Η διαρκής αναζήτηση στο κάτι διαφορετικό οφείλεται στο ότι ο άνθρωπος δεν ξέρει τι θέλει από τη ζωή του και του λείπει η αυτοκυριαρχία. Δεν αποδέχεται τον εαυτό του όπως είναι και προσπαθεί να αποδείξει πράγματα στους άλλους υιοθετώντας ένα λανθασμένο τρόπο συμπεριφοράς για να ικανοποιήσει την έμφυτη του τάση για επιβολή και ανάγκη για αναγνώριση. Αυτή η ανάγκη φέρνει τα «complexes», το θυμό, το άγχος, την αγωνία, τη ζήλια, την ανησυχία, στοιχεία που δεν αφήνουν τον άνθρωπο να ευτυχήσει. Ο άνθρωπος όταν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα με κάποιον συμπεραίνει αβίαστα ότι το φταίξιμο είναι αποκλειστικά στον άλλον. Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη δικών του λανθασμένων επιλογών, έτσι τον επικρίνει και επέρχεται μοιραία η σύγκρουση. Αντί λοιπόν να προσπαθεί να κατανοήσει την άποψη του άλλου σκέφτεται μόνο τους λόγους για τους οποίους έχει δίκαιο αυτός. Ο εγωισμός και η αντεκδίκηση τους είναι ακόμη δυο παράγοντες που «μπλοκάρουν» την ευτυχία.
Σκεφτείτε για λίγο τον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο που ξέρετε. Σίγουρα θα είναι παθιασμένος με τη ζωή, ενθουσιώδης, με θετική ενέργεια και αύρα, χωρίς κακίες και εγωισμούς, θα είναι ένας άνθρωπος που βρήκε το νόημα του στη ζωή – που για τον καθένα είναι διαφορετικό – και που δεν αφήνει τις ανησυχίες και τα άγχη της ζωής να τον παίρνουν από κάτω.
Το αντίδοτο λοιπόν στην πλάνη της «προγραμματισμένης ευτυχίας» είναι η απόλαυση των καθημερινών στιγμών. Απαραίτητο όμως για αυτό είναι να είμαστε έτοιμοι να τις δεχτούμε. Ο Κομφούκιος είπε κάποτε ότι η ευτυχία βρίσκεται σε όλα τα πράγματα φτάνει να ξέρεις πώς να την «βγάζεις». Δεν έχει κανένα νόημα λοιπόν να θρηνείς το παρελθόν και να ανησυχείς για το μέλλον. Αυτό που έχει σημασία είναι να ζεις συνετά και ολόψυχα τη στιγμή. Η ευτυχία είναι μια ψευδαίσθηση της εποχής μας. Η προσπάθεια να φθάσουμε σε αυτήν είναι μάταιη. Πρέπει να την αφήσουμε αυτήν να έρθει σε εμάς. Δεν υπάρχει καλύτερος χρόνος να είσαι χαρούμενος από τώρα. Αν όχι τώρα, τότε πότε; Οι προκλήσεις και τα προβλήματα της ζωής ήταν, είναι και θα είναι πάντα ατέλειωτα. Πάντα υπάρχει κάποιο εμπόδιο στο δρόμο, μια δοκιμασία, κάποια δουλειά να τελειώσεις. Ίσως τελικά τα εμπόδια αυτά να είναι η ίδια η ζωή. Η ευτυχία είναι το ταξίδι και όχι ο προορισμός!
Η αναζήτηση της ευτυχίας λοιπόν σε εξωτερικές πηγές έχει κάνει τη ζωή μας περίπλοκη και δυσάρεστη. Η ευτυχία είναι κατάσταση του πνεύματος και έτσι η πραγματική πηγή της πρέπει να αναζητηθεί στο πνεύμα και όχι στις εξωτερικές συνθήκες.
Η αυτογνωσία δεν επιβάλλεται αφού κάτι τέτοιο θα ήταν στέρηση ελευθερίας. Η ελευθερία προϋποθέτει βούληση αλλά κυρίως ευθύνη. Ο άνθρωπος πρέπει να είναι ανοικτός στον προσδιορισμό του σκοπού της ζωής του. Μόνο με διαύγεια στην αντίληψη όμως δε θα κατευθυνθεί η αναζήτηση αυτή σε λανθασμένο δρόμο. Αν γίνει κάτι τέτοιο τότε η υποκρισία απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό θα έρθει σαν φυσικό επακόλουθο και οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές. Ο άνθρωπος όταν δεν κάνει αυτό που θέλει στη ζωή μένει με απωθημένα και βγάζει έτσι το χειρότερο του εαυτό.
Κλείνοντας θα ήθελα να θέσω το εξής ερώτημα. Συνδυάζεται η υψηλή νοημοσύνη με την επίτευξη της ευτυχίας; Η νοημοσύνη– συνδυασμένη βεβαίως με τη σκέψη – είναι η μείωση του παράγοντα τύχης, η πρόβλεψη γεγονότων και η γρήγορη εξαγωγή συμπερασμάτων. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αποτρέψουν από δυσάρεστες καταστάσεις οι οποίες μειώνουν τις ευτυχισμένες στιγμές. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι κάποιος που δεν είναι έξυπνος είναι καταδικασμένος σε αιώνια δυστυχία!
Τελειώνω εδώ την προσωπική μου άποψη για την ευτυχία, ένα συναίσθημα που όλοι το αναζητούν αλλά λίγοι είναι αυτοί που έχουν βρει τη συνταγή για να το αποκτήσουν!
stefffanos 6/6/10 (Δημοσιευμένο στο περιοδικό της ελληνικής Μένσα #33)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου